De afgelopen twee jaar hebben veel gemeenten actiegevoerd voor Mozambique. Van een oliebollenactie in Wilsum, een kinderkunstveiling in Brakel tot een appeltaartactie in Rouveen. Door heel Nederland werd actiegevoerd voor het Diaconaal project. Wat een creativiteit, maar ook flexibiliteit heeft dit gevraagd!

Bemoedigende opbrengst

Tijdens onze ontmoetingen met de jongeren in Mozambique hadden we niet kunnen bedenken dat een paar maanden later de wereld in de greep zou zijn van het coronavirus. Dit had grote impact op allerlei acties en rommelmarkten die op de planning stonden voor het Diaconaal project. Wat mooi om te zien dat diverse gemeenten in actie zijn gekomen, ondanks alle beperkingen. Dit heeft het mooie bedrag van €129.000 opgebracht! Alle gemeenten, jongeren en kinderen die zich hiervoor hebben ingespannen: Bedankt!

Bezoekwerk

De afgelopen tijd heeft ook laten zien hoe belangrijk het werk is dat gedaan wordt door Chiyembekezo. ‘Juist in deze periode hebben we tijdens ons bezoekwerk in de afgelegen dorpen kunnen laten zien wat de bijbelse opdracht “omzien naar elkaar” betekent. Iedereen kreeg hulp en daarmee hoop en perspectief. Er was geen onderscheid’, aldus Agosthino, de projectleider van Chiyembekezo.

Jongeren krijgen eigen Bijbel

Bijzonder om te zien dat bij de HGJB-Kerstconferentie Nederlandse jongeren met zoveel enthousiasme en inzet geld opgehaald hebben voor het project. Daardoor konden wel 650 jongeren een eigen Bijbel krijgen! Agosthino: ‘Door zoveel mogelijk jongeren een eigen Bijbel te geven, kunnen we deze nieuwe generatie blijven ondersteunen in het groeien in geloof. Het geeft mij hoop dat er in Nederland jongeren, gezinnen, maar ook kerkelijke gemeenten zijn die dit verlangen met ons delen.’

Diaconaal project 2022/2023

Door de coronacrisis zijn ook de voorbereidingen voor het nieuwe Diaconaal project niet mogelijk geweest. In de komende maanden hopen we samen met de GZB de eerste voorbereidingen te kunnen treffen voor een nieuw project. Dit betekent concreet dat de gemeenten vanaf D.V. september 2022 hiermee aan de slag kunnen gaan. Dan zullen er ook weer diverse materialen beschikbaar zijn.

Nu aan de slag?

Voor het komende seizoen bieden we, samen met de GZB, allerlei alternatieven om samen met jongeren toch diaconaal bezig te zijn, bijvoorbeeld door het steunen van een zendingswerker. Of ga samen met de jongeren uit de gemeente aan de slag met het catecheseproject #durftegetuigen, met input vanuit de wereldkerk.

Meer informatie en andere ideeën zijn hier te vinden.

Een inkijkje in het leven als christen in Mozambique

Het was een van die momenten waarop je beseft hoe groot de verschillen zijn. We waren net langs de apotheek gereden en stelden voor een stop te maken, zodat onze tolk Tokozani medicijnen voor zijn voet kon kopen. Hij had daar al een paar dagen last van, hadden we gemerkt. Maar er was geen tijd om te stoppen volgens hem en dus reden we door. Na enig aandringen van ons, werd de werkelijke reden duidelijk. Al waren de medicijnen omgerekend de prijs van een kop koffie in Nederland, Tokozani had er het geld niet voor. Hij wilde niet dat wij zouden aanbieden ze voor hem te betalen. Toen ik die realiteit even goed op me in liet werken, nam ik me voor om voortaan bij iedere koffie op het station te bedenken hoe goed ik het eigenlijk heb.

Geen overtogen woord

Maar er was nog iets wat me opviel, niet alleen bij Tokozani trouwens. Ondanks dat de situatie in Mozambique vanuit Nederlands perspectief vele malen slechter is, heb ik in de veertien dagen dat we door het land reisden geen onvertogen woord of een klaagzang gehoord. Kijkend naar de lijst met de welvaart per land zou er alle reden toe zijn om juist bij mij als Nederlandse westerling eens stevig beklag te doen. Waar wij steevast ergens in de top 5 staan van lijstjes met inkomen, gezondheidszorg of scholing, geldt voor Mozambique het omgekeerde: ook in 2020 stond het land vrijwel onderaan op veel lijstjes.

Drie bijbels

Geen klacht, maar eerder een gulle glimlach en een niet te stuiten optimisme waarmee gedacht wordt vanuit wat er ís en niet vanuit wat er ontbreekt. Tijdens ontmoetingen met jongeren in de kerk kwam ik eigenlijk een zelfde situatie tegen. In Nederland heeft de gemiddelde tiener met een christelijke opvoeding na 15 jaar meestal wel een aantal bijbels gekregen, van peuter- tot kleuter- tot jongerenbijbel. En nu kwam ik op een club waar welgeteld drie bijbels aanwezig waren voor meer dan dertig mensen. Daarmee moesten ze het doen, zowel thuis als in de kerk. En daarmee deden ze het ook. Vol overgave en toewijding werden bijbelteksten gelezen, besproken en vaak ook uit het hoofd geleerd om vervolgens weer door te geven.

Delen van de hoop

Zorg voor je lichaam en zorg voor de ziel. Twee heel basale voorwaarden om goed te kunnen leven. Voor beide ontbreken in Mozambique de minimale voorwaarden die je mag verwachten om die zorg goed te kunnen bieden. Geen bijbel om te kunnen lezen en meer te ontdekken over het christelijk geloof. Geen medicijnen of in ieder geval geen geld daarvoor om goed voor je lichaam te kunnen zorgen. Desalniettemin met opgeheven hoofd het leven tegemoet treden en blijven delen van de hoop die je hebt ontvangen.

Lockdown

Corona heeft de situatie in Mozambique nog verder verslechterd. Het zijn niet eens de aantallen inwoners met COVID-19 die zorgen baren. Dat aantal ligt min of meer op hetzelfde niveau als in veel andere landen in Afrika. Het zijn vooral de gevolgen die de strenge lockdowns met zich mee brengen. Veel mensen verdienen hun toch al niet hoge inkomen op de hoeken van de straat door voedsel te verkopen. Nu dat op veel plaatsen is weggevallen, lukt het veel mensen niet meer om zelfs maar de meest noodzakelijke behoeften zoals voedsel en medicijnen aan te schaffen.

Corona brengt pijnlijk aan het licht hoe groot de verschillen zijn. Hoe lastig de situatie in Nederland ook is (voor de een weer meer dan voor de ander), prijzen we ons gelukkig met goede zorg, een overheid met geld om elkaar te ondersteunen en een vaccin waar we al snel op konden intekenen omdat het geld er voor was. Dit alles is in Mozambique heel anders.

Bezoekwerk

Toch is er ook hoop in Mozambique. Een aantal jaren geleden is vanuit de Protestantse Kerk (Igreja Reformada) in Mozambique bezoekwerk opgestart voor mensen in afgelegen gebieden. Agosthino, de projectleider van deze organisatie Chiyembekezo, vertelde onlangs dat het bezoekwerk in de dorpen gelukkig wel door kan gaan. Sterker nog, tijdens deze coronacrisis heeft de regering de kerk een speciale status gegeven, waardoor de hulpverleners van de kerk namens de overheid betrokken worden bij de voorlichting en training over onder andere goede hygiëne. ‘Het is bijzonder dat ons bezoekwerk in de dorpen door kan gaan. Met de coronasteun van de GZB hebben we speciale pakketten kunnen samenstellen met emmers en hygiëne-middelen, maar ook voedselsteun. In de dorpen maken we geen onderscheid tussen mensen. Iedereen krijgt hulp, of ze nu wel of geen gemeentelid zijn. Dat is de Bijbelse opdracht: omzien naar onze naasten.  We merken dat we hierdoor van grote betekenis kunnen zijn en iets van Gods zorg kunnen doorgeven. Dat maakt ons dankbaar. Het is een mooie manier om de hoop van God door te geven!’

Verschil maken

Tegelijk maakt Agosthino zich zorgen om de jongeren. Normaal gesproken ontmoeten zij elkaar een of twee keer per week bij de kerkdienst of de bijbelstudiegroepen. Door de lockdown kan ook dat niet meer. Er is nauwelijks onderling contact. De meeste hebben geen mobiel of geen geld voor internetdata. Ze hebben maar weinig om handen, doordat de scholen dicht zijn. Er dreigt een grote achterstand in onderwijs te ontstaan. Een groot gemis vinden jongeren ook dat ze niet meer samen uit de Bijbel kunnen lezen.

Met Agosthino en de jongeren delen we de hoop die het geloof in Jezus Christus ons geeft, maar daar kan het voor ons niet bij blijven. De zorg voor de ziel en de zorg voor het lichaam zijn ook onze zorg. Daar kunnen we iets aan doen. Doneer en geef zo hoop aan Agosthino en de jongeren, hoop die zij ook weer kunnen delen. Collecteer, geef een extra gift met jullie diaconie of organiseer een online actie. Kom in actie en help om hoop te geven.

Tijdens onze reis voor het Diaconaal project van de HGJB ontmoette ik Lucy, 18 jaar. Ze is wat verlegen. Haast aarzelend geeft ze antwoord op mijn vragen. Maar opeens verandert het verlegen meisje in een zelfbewuste jonge vrouw, als ze vertelt hoe het is om in Mozambique op te groeien. Het leven is niet makkelijk als jongere in Mozambique. Toch gelooft Lucy dat zij als jongere het verschil kan maken. Daar is moed voor nodig. ‘Want’, zegt Lucy, ‘zonder moed bereik je niets.’

Eerlijk is eerlijk: Lucy heeft het nog behoorlijk getroffen. Weliswaar heeft ook zij geen stromend water en geen elektriciteit en moet ze douchen met een emmer water, opgewarmd op een vuurtje. Elke dag eet ze maïspap, dus
er is weinig variatie en ze krijgt weinig vitamines binnen. Maar Lucy heeft het geluk dat ze naar school kan, wat voor veel andere kinderen niet is weggelegd omdat hun ouders het schoolgeld niet kunnen betalen. Acht
euro: voor ons is het niets, voor hen is het een kapitaal. Daarom gaan de meeste kinderen slechts een paar jaar naar de basisschool, waar ze een beetje leren lezen en schrijven. Maar Lucy kan verder kijken en heeft zelfs
het plan om naar de universiteit te gaan. Een droom waar ze al lang naar uitkijkt.

Een talent

Als kind kreeg Lucy een droom, waarin God haar duidelijk maakte dat Hij haar het talent heeft gegeven om voor anderen te zorgen. Terwijl ze erover vertelt, beginnen haar ogen te stralen. ‘Ik wil het talent dat God mij heeft
gegeven echt gebruiken. Daarom wil ik graag een medische studie doen, zodat ik verpleegkundige kan worden. God heeft zoveel voor mij gedaan! Ik wil en kan daarom niet anders. Regelmatig bid ik of God me wil helpen goed te doen en oog te hebben voor de mensen om mij heen.’
Ook nu al gaat ze het liefst op bezoek bij mensen in het ziekenhuis. Ze haalt water voor de patiënten of maakt wat eten voor hen klaar. Niet iedereen in haar omgeving vond dat zo’n goed plan. Haar vader heeft lang geprobeerd haar te ontmoedigen: ‘Wat moet je toch tussen al die mensen met wonden en bloed?’, verzuchtte hij dan. Inmiddels is ook hij ervan overtuigd dat God een plan heeft met het leven van zijn dochter en is hij hard op zoek naar een plek waar ze tijdens haar studie kan wonen. De universiteit is in Tête, zo’n 400 km van hun woonplaats. Het is voor het hele gezin een grote stap.

• 

Niet makkelijk

Het leven als christen is in Mozambique niet makkelijk. Dit land is één van de weinige landen in Afrika waar christenen een minderheid vormen. Jarenlang zijn ze onderdrukt en vonden kerkdiensten in het diepste geheim plaats. Lucy merkt dit in het contact met haar leeftijdsgenoten. Ze vragen haar waarom ze zo actief is voor de kerk en vinden het raar dat ze nog steeds niet getrouwd is. Veel van hen trouwen voor hun achttiende jaar. Ze hopen op een beter leven of worden door hun ouders uitgehuwelijkt voor een mooie bruidsschat.

De kerk heeft Lucy andere waarden geleerd: liefde, trouw en naastenliefde. Haar vrienden begrijpen niet dat Lucy verder wil studeren voor verpleegkundige. ‘Er zijn mannen die je nodig hebben en een vrouw hoort niet te studeren’, is hun overtuiging.

Wees sterk

Toch is Lucy standvastig. Maar dat lukt haar niet alleen. Gelukkig is ze betrokken bij de jeugdgroep van de kerk. Ze geniet enorm van de bijbellessen, waarin ze nieuwe dingen uit de Bijbel leert. Zelf heeft ze geen Bijbel, dus probeert ze zo goed mogelijk alles te onthouden. Regelmatig gaan ze met de jeugdgroep op bezoek bij andere jongeren die het moeilijk hebben of al even niet in de kerk zijn geweest. Ook zieken en weduwen worden bezocht. Ze bemoedigen hen met woorden uit de Bijbel. Lucy vindt het geweldig om zo samen in gesprek te zijn over het geloof, maar ook om praktische hulp te kunnen bieden. Het bemoedigt haar en helpt haar om vol te houden. Als ik haar vraag welk advies ze zou willen geven aan christenen in Nederland, valt ze even stil. Dan zegt ze: ‘Jullie moeten sterk zijn! Als christen kan er veel op je af komen, maar blijf bidden. Zoek toegewijd met hart en ziel het goede voor mensen om je heen. En doe het met moed. Want zonder moed bereik je niets!’

Dit is Daniël

Wanneer de reizigers aankomen staat Daniël al een tijdje te wachten. Hij woont een eindje verderop, maar is lopend naar dit dorpje gekomen om zijn verhaal te delen. Terwijl de reizigers met hem in gesprek gaan, valt het hen op dat er op een afstandje verschillende vrouwen en kleine kinderen aan het meeluisteren zijn. Daniël is 25 jaar en vrijgezel. Samen met zijn vader, moeder en vier broers en zussen woont hij in een huisje. Hij gaat nu niet meer naar school, maar toen hij jonger was, heeft hij op school leren lezen en schrijven. Zijn dagen vinden zich voornamelijk plaats op het land. Daar probeert hij de groente die hij oogst te verkopen. Daarnaast helpt hij zijn ouders in en rondom het huis.

Bezoekjes en bedankjes

De jeugdgroep is voor hem erg belangrijk. Dat is de plek waar hij zijn vrienden ontmoet. Ze bemoedigen elkaar en lezen samen uit de Bijbel. Regelmatig gaan ze ook op bezoek bij ouderen of mensen die het moeilijk hebben. ‘Het is belangrijk oog te hebben voor je omgeving. Dan ontdek je bijna vanzelf mensen die iets nodig hebben!’ Tijdens deze bezoekjes proberen ze de ander vooral iets te geven door middel van een Bijbelvers, gebed, lied of door een beetje te eten. Zelf ontvangen ze ook iets terug. ‘De bedankjes en blije gezichten zijn meer dan genoeg om ermee door te gaan.’

De vrucht van de Geest…

Daniël zijn favoriete Bijbeltekst is Galaten 5:22, de vrucht van de Geest. ‘Deze tekst bemoedigt mij om altijd in relatie met God te blijven staan en inspireert mij hoe ik met mensen om mij heen om kan gaan.’ Regelmatig wordt Daniël door andere jongeren aangesproken over zijn geloof. Ze vinden dat het tijdsverspilling is om naar de kerk te gaan. Maar, voor Daniël is de jeugdgroep juist zijn houvast. De ontmoetingen bemoedigen hem en het helpt hem om stevig in zijn geloof te blijven staan.

Blije gezichten, kleurrijke rokken, vrolijke liederen, jongeren die twee uur lopen om bij de ontmoeting te zijn, eerlijke gesprekken, bijbelstudie over taalgrenzen heen, herkenning over en weer. Maar ook armoede, gebrek aan perspectief bij jongeren, één bijbel per jeugdgroep. Zomaar wat steekwoorden om onze eerste ervaringen van de reis naar Mozambique weer te geven.

Van 27 juni 2019 tot 9 juli 2019 waren we op bezoek bij Chiyembekezo, een organisatie van de protestantse kerk in Mozambique. In die kleine twee weken hebben we vele dorpen, kerken en met name jeugdgroepen bezocht en met hen gesproken over hun leven. Ook voor jongeren daar is het leven als christen niet altijd makkelijk. De kerk is voor velen niet in de buurt. Ze moeten er een paar uur voor lopen (omdat ze nu eenmaal geen ander vervoersmiddel hebben). Daarnaast worden ze door andere jongeren bevraagd wat ze toch te zoeken hebben bij de kerk: ‘Wat levert de kerk je nu op!’ Of worden ze uitgedaagd om mee te doen met drinken of drugsgebruik om zo de dagelijkse ellende wat te vergeten. Toch geven deze jongeren niet op. Juist hun geloof en de kerk geeft hen perspectief in het leven. Inderdaad, ze kunnen vaak niet naar school, omdat hun ouders simpelweg het schoolgeld niet kunnen betalen. Of omdat ze lange dagen maken op het land of de markt om hun bijdrage te leveren aan onderhoud van hun familie. Maar de ontmoeting met andere jongeren die geloven geeft hen houvast en vreugde. Ze maken samen muziek, doen bijbelstudie en gaan, heel bijzonder, op bezoek bij mensen die ziek zijn of eenzaam.

Misschien heeft dat ons wel het meeste geraakt. Dat jongeren die zelf nauwelijks genoeg hebben om rond te komen, hun tijd geven om op bezoek te gaan bij anderen. Samen bidden, Bijbellezen en praktische hulp bieden, om er zo voor de ander te kunnen zijn. Op onze vraag wat hen dreef om dit te doen, keken ze ons wat verbaasd aan. “Dat is toch helder. Dat is onderdeel van geloven, dat vraagt God van ons!”

Zo hopen we de komende maanden veel meer verhalen te gaan delen van onze ontmoetingen met deze christenen in Mozambique. Samen met jongeren in Nederland voor hen in actie te komen. En eens in de spiegel van Mozambique te kijken. Wat doen wij voor de mensen om ons heen? Of zoals Sevalina zei: ‘We zijn jong, maar niet te jong! Doe wat je kunt!’